تشبیه محسوس به معقولتشبیه محسوس به معقول، تشبیه مشبه محسوس به مشبه به معقول است. ۱ - تعریف«تشبیه محسوس به معقول» یعنی مشبه محسوس به مشبه به معقول تشبیه شود. ۲ - اختلاف در جواز و عدم جوازفخررازی این نوع تشبیه را ممکن نمی‌داند؛ زیرا عقل مستفاد از حس است؛ از این رو، گفته‌اند: «من فقد حسا فقد فقد علما». و چون محسوس اصل برای معقول است، تشبیه به آن مستلزم این است که اصل را فرع و فرع را اصل قرار دهیم؛ و این جایز نیست. برخی از علما، این نوع تشبیه را جایز، بلکه آن را از لطیف‌ترین تشبیه می‌دانند. ۳ - مثال تشبیه محسوس به معقول در قرآن۱. (انا لما طغی الماء حملناکم فی الجاریة). در این آیه، فوران آب و پرتاب شدن به بیرون به صورت غیرعادی (محسوس) را به حالت تکبر و برتری طلبی انسان (معقول) تشبیه کرده است. ۲. (اجعلتم سقایة الحاج وعمارة المسجد الحرام کمن آمن بالله والیوم الآخر...) . در این آیه، سقایت حاجیان و تعمیر مسجدالحرام (محسوس) به ایمان (از امور معقول و معنوی) تشبیه شده است. [۴]
حسینی، جعفر، ۱۳۲۳-، اسالیب البیان فی القرآن، ص(۲۸۲-۳۱) و۲۳۴.
[۵]
معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۵، ص۲۶۷.
[۶]
عبدالقادر، حسین، القرآن والصورة البیانیة، ص۵۶.
[۷]
کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۷۳.
[۸]
ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر، ۶۹۱ - ۷۵۱ق، الفوائدالمشوق الی علوم القرآن وعلم البیان، ص۷۰.
[۱۰]
عبداللطیف، محمدعبدالوهاب، موسوعة الامثال القرآنیة، ج۲، ص۴۴۴.
[۱۱]
ابو زهره، محمد، ۱۸۹۸-۱۹۷۴م، معجزه بزرگ ،پژوهشی درعلوم قرآن، ص۳۱۸.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تشبیه محسوس به معقول». رده‌های این صفحه : تشبیه
|